1

Mùa đông ở thôn Thanh Hà là quãng thời gian khắc nghiệt nhất đối với dân làng.

Những thương nhân giàu có từ phương Nam khi nhàn đàm thường ca ngợi bầu trời đầy tuyết rơi và sắc đỏ của mặt trời nơi đây, nhưng chẳng ai dám ở lại thôn để trải qua mùa đông.

Thêm vào đó, mấy năm gần đây thời tiết không thuận, mùa màng thất bát, nhiều ruộng đồng chẳng thu hoạch được một hạt lúa.

Những lão nhân dày dặn kinh nghiệm thường chạm tay lên hòn đá Phong Niên ở cổng làng mà thở dài, vừa nói nạn đói sắp đến, vừa khẩn cầu trời cao giúp dân làng vượt qua tai ương.

Nhưng trời đất dường như chẳng nghe thấy tiếng cầu nguyện của họ, khi trận tuyết đầu tiên rơi xuống thôn Thanh Hà, nạn đói lặng lẽ lan tràn như một cơn dịch bệnh.

Ban đầu, góa phụ họ Lý ở đầu làng phía Đông c//hế//t đói trong nhà, t.h.i t.h.ể bị chuột gặm sạch sẽ.

Hai ngày sau đến lượt đứa con nhà họ Vương, rồi cô gái nhà họ Mạnh, số người nghèo c//hế//t vì đói rét trong làng càng lúc càng tăng.

Dân làng đều hiểu rõ, nếu cứ tiếp diễn, sớm muộn gì cũng đến lượt họ.

“Ôi, nghe nói lão Lý ở cổng làng đã bán hết gia sản, chạy về phương Nam rồi.”

Bà nội vừa dùng thìa khuấy nồi cháo loãng, vừa ám chỉ với ông nội.

Dù là đứa trẻ sáu tuổi, ta cũng nghe ra được, ý tứ trong lời nói của bà là bảo cả nhà chuẩn bị chạy nạn, nhưng ông nội vốn là người thông minh, lại làm ra vẻ không hiểu, chỉ phất tay bảo thôi.

“Thúy Vân, lại hâm cho ta một vò rượu.”

Rượu này là lúc mùa màng bội thu vài năm trước nấu ra, giờ chỉ còn một chút đáy.

Nhưng nếu bán đi, ít ra cũng đổi được vài cân lương thực.

Thế nhưng ông nội lại không nỡ.

Bà nội liếc nhìn ông một cái đầy bất lực, rồi thở dài, vẫn đặt vò rượu trước mặt ông.

“Ông già này, ông…”

Ông nội liền ném ánh mắt cảnh cáo sang bà.

Nhìn dáng vẻ đó, bà nội cũng nuốt lời định nói xuống.

Bà xoay người, bắt gặp ta đang lén lút sưởi ấm bên bếp lửa, mỉm cười bất lực, rồi ngồi xổm xuống xoa đầu ta.

“Đến đây, Lâm Giang, ăn cái này.”

Chỉ thấy bà khều khều bếp lửa vài lần, một củ khoai tròn lăn ra.

Bà lấy khăn tay bọc lại, nhân lúc ông nội không để ý, nhét củ khoai vào lòng ta.

Ngửi mùi thơm ấm áp của nó, ta nuốt nước bọt, cẩn thận cất đi rồi định rời khỏi bếp.

“Đi đâu đấy, chạy chậm thôi.”

Tiếng bà nội lo lắng vang lên.

Ta nhe răng cười quay đầu lại, quệt vội vết bụi trên tay, chỉ vào củ khoai trong lòng rồi lại chỉ về phía mẹ ta đang làm việc, sau đó xoay người chạy đi.

Trên đường, củ khoai trong lòng như một lò lửa nhỏ, giúp ta tiếp tục bước đi trong lớp tuyết ngập đến bắp chân.

Vừa vào sân, ta thấy mẹ đang thổi khí ấm vào tay, vừa giặt đồ trong nước lạnh, mũi ta bỗng dưng cay cay.

Không xa đó, bá mẫu và tam thẩm, một người nhặt cỏ dại, một người nhồi cỏ lau vào trong chăn đệm rách nát.

Thấy ta đến, các bà bận rộn cũng tạm gác lại nỗi buồn, vẫy tay gọi ta lại.

“Lâm Giang, mau lại đây, sao mặc ít vậy, nhìn kìa, mặt đỏ cả rồi.”

Ta quệt tay lên mặt, cười khúc khích, rồi hớn hở như khoe bảo bối, lấy củ khoai trong lòng ra cho các bà xem.

“Chao ôi! Tỷ Tỷ, là khoai tây!”

Muội muội họ, Chúc Đào Nhụy, ngửi thấy mùi thơm, cố nén mà nuốt nước bọt.

Ta giấu củ khoai ra sau lưng, mím môi, giáo huấn nàng.

“Khoai này cho mẹ và các thẩm, đừng có mà tranh.”

“Muội không tranh! Muội… muội chẳng đói tí nào…”

Tam thẩm thấy vậy, bước lên hai bước kéo con gái mình về, mỉm cười gật đầu nhìn ta.

Mẹ ta vẫy tay gọi ta lại gần, cẩn thận bọc củ khoai trong vải rồi chia thành hai phần, đưa một phần cho ta, một phần cho Đào Nhụy.

“Mẹ và các thẩm không đói, hai con ăn đi.”

Ta nhìn củ khoai thơm phức nóng hổi trong tay, nuốt nước bọt, bên cạnh Đào Nhụy nhắm mắt, xiết lòng lấy củ khoai trong tay ta, cùng phần của nàng, bẻ ra chia cho mọi người trong sân.

“Mọi người đều ăn, ta cũng ăn, tỷ tỷ cũng ăn!”

“Nhìn kìa, con bé này tuy nhỏ tuổi nhưng đầu óc lanh lợi thật đấy.”

Tiếng cười đùa vang lên giữa sân trong lời trêu ghẹo của đại thẩm, tiếng cười theo gió bay ra khỏi sân, dẫn ánh nắng đến.

Có khoảnh khắc nào đó, ta chợt cảm thấy mùa đông này dường như chẳng còn quá khó chịu nữa.